ایران: ما باید از حق آزادی ابراز و بیان هنری محافظت کنیم

ایران: ما باید از حق آزادی ابراز و بیان هنری محافظت کنیم - Civic Space

JeSuisAtena

تماشای آتنا فرقدانی در حالی که تجربه‌ی برخورد زندانبانانش در زندان بدنام قرچک ورامین با خود را شرح می‌دهد (در ویدئوی معروفی که در یوتیوب منتشر شد) یاد آور این توییت حسن روحانی است که در آن آمده بود: «هنر بدون آزادی معنا ندارد»

این جمله بخشی از سخنان روحانی در  دی ماه گذشته خطاب به اعضای ۶ تشکل فرهنگی-هنری بود که در ادامه‌ی آن سخنان گفت:« هر نظامی خطوط قرمزی دارد؛ اما خطوط قرمز باید کاملاً شفاف و روشن باشد تا از اعمال سلیقه‌ای جلوگیری شود»

آتنا برای نخستین بار شهریور ماه گذشته به جرم به اشتراک گذاشتن کاریکاتوری انتقادآمیز از نمایندگان مجلس ایران در فیسبوک  بازداشت و زندانی شد. وی دو ماه بعد و در ماه آبان به قید وثیقه از زندان آزاد شد. توییت روحانی زمانی دردناک‌تر و تاثرانگیزتر می‌شود که می‌دانیم آتنا در دوران بازداشت زمانی که ماموران زندان پی بردند وی از لیوان یک بار مصرف کاغذی  برای نقاشی استفاده می‌کرده توسط آن‌ها مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود

اثر هنری آتنا بر روی لیوان یک بار مصرف کاغذی: «از همه ی شما می خوام که امید و یقین خودتون رو برای گرفتن حقتون از دست ندید؛ برای گرفتن حقمون»

 

آتنا تنها ۶ هفته پس از آزادی بار دیگر بازداشت و در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۴ به ۱۲ سال و ۹ ماه حبس محکوم شد. اتهامات آتنا که همچنان در انتظار حکم دادگاه تجدید به سر می‌برد به قرار زیر است:

– فعالیت تبلیغی علیه نظام
-اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی
– “توهین به رهبری، رئیس جمهور، نمایندگان مجلس و ماموران بند ۲-الف سپاه در حین بازجویی‌اش”

محکومیت سنگین وی را می‌توان به عنوانی پیام دادگاه انقلاب مبنی بر آن ارزیابی کرد که هرگونه بیان و ابراز فارغ از هنری یا غیر هنری بودن آن می‌بایست در محدوده‌ای از‌ پیش‌ تعیین‌ شده‌ باقی بماند

کارزارهای متعددی برای آزادی آتنا به راه افتاده است از آن جمله می‌توان به هشتگ‌های

draw4atena #FreeAtena #JeSuisAtena#

   در توییتراشاره کرد. اگر چه جلب توجه مجامع بین‌المللی به دعاوی حقوقی نظیر مورد آتنا ضروری است، برای پاسخگو ساختن حکومت ایران برای سرکوب حق آزادی ابراز و بیان هنری تلاش مضاعفی باید صورت گیرد. هنر جرم نیست

جنگ‌های فرهنگی داخلی ایران

متاسفانه باید گفت که مورد آتنا قضیه‌ای منحصر بفرد نیست. چکمه‌ی سنگین حکومت قلم و قلموهای بسیاری را خرد کرده است

برای جمهوری اسلامی هنر عرصه‌ای بحث‌بر‌انگیز به شمار می‌رود که همواره در آن جنگ‌های فرهنگی داخلی در جریان است. این در حالی است که با روی کار آمدن روحانی، جامعه‌ی هنری ایران نسبت به تغییر و پیشرفت بسیار امیدوار شده بود.روحانی و وزیر فرهنگ دولتش، علی جنتی، رویکردی مبتنی بر عدم مداخله را در پیش گرفته و به این امر اقرار کرده اند که دولت نباید نقشی در جهت کنترل هنرمندان و صنعت فرهنگ ایرانایفا کند. جنتی به این نکته اشاره کرده است که قوه قضاییه‌ی ایران «باید خودش را با تحولات جدید کشور همراه کند.» متاسفانه در عمل چنین اتفاقی نیافتاده و شرایط حاکم بر عرصه‌ی فرهنگ و هنر ایران همچنان بر پاشنه پیشین می‌چرخد

هنرمندان ایرانی همچنان می‌بایست راه خود را از میان انبوه موانعی که سانسور بر سر راه آنان می‌گذارد پیدا کنند. هر آنچه محصول فرهنگی یا هنری محسوب می‌شود (و به قصد ارائه به عموم بوده) می‌بایست پیش از تولید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز‌های لازم را کسب نماید. علاوه بر آن تمامی نمایش‌نامه‌ها، نمایشگا‌ه‌ها و فیلم‌هایی که از منظر دولت (حکومت) به مسائل سیاسی، مذهبی یا جنسی می‌پردازد ممنوع‌ اند. عبور از چنین موانعی به خلاقیت‌های بسیاری نیاز دارد که آن را به یک
هنر برای خود بدل کرده است

تعداد قابل توجهی از هنرمندان به دنبال محدودیت‌های بغرنج موجود مورد آزار قرار گرفته و یا بازداشت شده اند. در آذر 1389جعفر پناهی به اتهام‌های امنیتی و همچنین به اتهام «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» به شش سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از ساختن فیلم، فیلم‌نامه‌نویسی، سفر به خارج از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی محکوم شده است. محکومیت وی پس از آن رخ داد که اخبار مبنی بر قصد وی برای ساخت فیلم مستندی درباره  ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ منتشر شد

در دوران ریاست جمهوری روحانی، پرویز تناولی، نقاش و مجسمه‌ساز پرآوازه نیز  به طور روز افزونی مورد  آزار قرار گرفته است؛ از جمله بواسطه‌ی یورش ماموران شهرداری به خانه‌ شخصی وی و شکستن قفل در خانه، بستن نمایشگاه آثارش و همچنین ضبط مجسمه‌های ساخت او به ارزش ۳۰-۲۰ میلیون دلار

در پی انتشار آهنگ «آی نقی» شاهین نجفی، موسیقی‌نواز و ترانه‌سرای محبوب نیز فتوای قتل او به اتهام  ارتداد صادر شد. اردیبهشت ۱۳۹۴ نیز یک سایت تندروی داخلی نیز خواستار انفجار محل کنسرت‌های این خواننده‌ی ساکن آلمان شده و برای این کار ۱۵۵ هزار دلار جایزه نیز تعیین کرده است. گرچه چنید تهدیداتی بر اساس قانون مطبوعات ایران ممنوع به شمار می‌روند دولت ایران در واکنش به این اقدام تهدیدآمیز تنها سکوت اختیار کرد

تنها استفاده‌ی شاهین نجفی از یکی از اشعار فاطمه اختصاری کافی بود تا کتاب شعر او جمع‌اوری شود و آتنا دائمی نیز تنها به جرم گوش دادن به آهنگ‌های شاهین نجفی بازداشت شد. این‌ها تنها تعداد معدودی از نمونه‌های قابل توجه هستند که در اینجا به آن اشاره شد

ابراز و بیان هنری در شورای حقوق بشر

عدم محافظت رسمی از هنرمندان آنان را به «گروه مظنونی» بدل کرد است که بسادگی می‌توانند مورد هدف ازار و اذیت قرار گیرند. در حالی که هنرمندان ایرانی از جمله اقشاری در این کشور به شمار می‌روند که تحت بیشترین کنترل و نظارت قرار دارند، این پرسش به ذهن خطور می‌کند که چرا در سطح بین‌المللی از آزادی ابراز و بیان هنری محافظت بیشتری به عمل نمی‌اید و چرا بیش از این ترویج نمی‌شود؟

آرتیکل نیز به فراخوان برای توجه مضاعف به این موضوع حیاتی در شورای حقوق بشر پیوسته است. در ماه مارس 2015رویدادی به میزبانی آرتیکل 19 برگزار شد که دفاع از ابراز و بیان هنری اختصاص داشت. در شورا حقوق بشر سازمان ملل در حال حاظربرنامه هایی در حال شکل گیری هستند که قطع‌نامه‌ای  متمرکز بر اهمیت ابراز و بیان هنری را در این شورا  مطرح کنند. آرتیکل 19 به فراخوان‌ برای پایان دادن به مصونیت از مجازان عاملان حمله و تعدی به هنرمندان پیوسته و خواستار لغو چنین قوانین واپس‌گرایی شده است

—————————————————————————————–

علاوه بر اتهام دیدار با خانواده های زندانیان سیاسی  1

تعداد قابل نوجهی از کاریکاتوریست‌های دیگر ایرانی از جملع نیک‌آهنگ کوثر و مانا نیستانی هم دوره‌ای در زندان بدنام اوین محبوس بودند، اگرچه پرونده‌ی آن‌ها در آن زمان چنین توجهی جلب نکرد  2