مقدمه
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، احمد شهید، در ژوئن ۲۰۱۱ به این سمت منصوب شد و از آن پس در راستای تسهیل همکار یها میان عقاید و نظرات موجود در زمینه حقوق بشر ایران را به فعالیت پرداخته است . این همکار یها که مسائل مربوط به حقوق بشر ایرانیان در دستگا ههای بین المللی مانند سازمان ملل متحد را برجسته م یسازد، متضمن ن بوده است که وضعیت ایران همچنان در گفتگوهای بین المللی در خصوص حقوق بشراز اهمیتی اساسی برخوردار باشد. اما بسیاری از این فعالی تها به دست ایرانیان و سازما نهای خارج از ایران انجام شده است. این مدافعان حقوق بشر شامل کنشگران، دانشگاهیان، وکلا، محققان، هنرمندان و روزنامه نگارانی م یشود که یا به دلیل فشار از سوی دولت ایران را ترک کرد هاند، و یا قادر به بازگشت نیستند.
کسانی که کشور را ترک م یکنند، احساس م یکنند که به تدریج روابط و شبک ههای حمایتی خود و همچنین قدرت و مشروعیتی را که وضعیت کنشگری به آنها اعطا کرده بتدریج از دست م یدهند. و این پیروزی مقامات ایران است که با استفاده از این شیوه، کنشگری در حوزه حقوق بشر مربوط به این کشور را در داخل و خارج از ایران با موفقیت سرکوب م یکنند. این امر که امکان انجام فعالی تهای مربوط به حقوق بشر در ایران بدون خطر یا قرار گرفتن در معرض دستگیری، رعب و وحشت و آزار و اذیت بسیار محدود است، بدان معناست که کنشگران حقوق بشر در تبعید نقشی حیاتی در برجسته کردن نقض حقوق بشر در ایران و همچنین حمایت از همکاران خود در داخل کشور ایفا م یکنند.
این افراد به رغم مشکلات عمده ای که مدافعان حقوق بشر با آن مواجه م یشوند- که کوچکترین آنها تضعیف جامعه مدنی به دست مقامات ایران است- به کنشگری در تبعید ادامه م یدهند. این گزارش در پی آن است که معضل های این مدافعان ایرانی را که در تبعید فعالیت م یکنند برجسته ساخته و چال شهایی که آ نها در جهت حصول اطمینان از اینکه در کار خود- حمایت از حقوق بشر در ایران – از پشتیبانی کافی برخوردارند را خاطرنشان کند.
میزان قابل ملاحظه ای از منابع مالی به پروژ ههایی متعدد و موفق (همچنین تعداد معدودی از پروژ ههای ناموفق) در جهت حمایت از حقوق بشر در ایران تعلق گرفته است، اما این پروژ هها به ندرت حاصل نیازسنجی موشکافانه بوده است. در این پروژ هها، نیازهای گرو ههای مختلفی که درگیر گفتگوی حقوق بشر ایرانیان بوده اند- بویژه گرو ههایی که بر موضوعی خاص مثل حقوق اقلی تها تأکید داشته اند- بررسی نشده است. این امکان وجود دارد که نیازهای چنین پروژ ههایی به طور قابل ملاحظه ای با دیگر پروژ ههای مدافعان حقوق بشر متفاوت باشد؛ آرتیکل ۱۹ اطمینان حاصل کرده است که این گزارش طی فهای گسترده ای از مدافعان حقوق بشر را نمایندگی می کند.
در این گزارش، به جای آنکه این مدافعان حقوق بشر قربانیانی آسیب پذیر قلمداد بشوند، بر توانمندسازی آنان تأکید شده است، و همچنین در توضیح اینکه سازما نهای غیردولتی و بین المللی چگونه میتوانند به بهترین نحو ممکن به آنان کمک کنند، به توانایی و مشروعیت آنان استناد کرده است.
این گزارش به ارزیابی نیازهای ضروری و موانعی م یپردازد که کنشگران ایرانی هنگام تاش برای ادامه کار خود در خارج از ایران روبرو می شوند. افزون بر این، شکا فها و خلا ءهای موجود در برنامه ریز یها، نیازها و اولوی تهای منابع، و همچنین ناکارآمد یها، افزونگ یها و تداخ لهای موجود در تأمین منابع مالی در این گزارش مشخص شده اند. بررسی مختصری از دانش امنیتی هم در این گزارش گنجانده شده تااین امر بازبینی شود که آیا این مدافعان حقوق بشر به ابزار و دانش لازم در جهت حفظ ایمنی شبک ههای خود در داخل کشور و ادامه حمایت از کنشگران در ایران دسترسی دارند یا خیر.