پس از اعتراضات آبان ۱۳۹۸ که با طولانیترین قطعی اینترنت در تاریخ ایران مواجه شد، مقامات جمهوری اسلامی هر بار در برخورد با اعتراضاتی که در نقاط مختلف کشور صورت گرفته، اقدام به قطع اینترنت کردهاند
قطع اینترنت در آبان ۱۳۹۸ حاکمیت را قادر ساخت تا با دستی بازتر دست به نقض آشکار و فاحش حقوق بشر، از جمله حمله به معترضان بزند. سازمان عفو بینالملل کشته شدن دستکم ۳۰۴ معترض در طول اعتراضات آبان را مستند کرده است. گزارشی از رویترز تعداد کشته شدگان را تا ۱۵۰۰ نفر تخمین زده است
قطع اینترنت دسترسی مردم در ایران به رسانههای بینالمللی و ارتباطات امن را مختل میکند. همچنین در طول قطعیها راههای ارتباطی داخلی که در دسترس باقی میماند ناامن و تحت سانسور و نظارت حاکمیت است. ۱۶ مهر ۱۳۹۹، سازمان آرتیکل ۱۹ آخرین و جامعترین گزارش خود در زمینهی حقوق دیجیتال با محوریت قطع اینترنت در آبان ۱۳۹۸ را تحت عنوان « گزارش ۲۰۲۰ محدودیت اینترنت: اعتراض، کشتار و قطع اینترنت» منتشر میکند
این گزارش نگاهی دقیق به ساز و کارها، زیرساختها، قوانین و سیاستهایی میکند که منجر به قطع سراسری اینترنت بین ۲۴ آبان تا ۶ آذر ۱۳۹۸ شد و:نشان میدهد که چگونه زیرساخت پیچیده و ابهام در فرآیند تصمیمگیری که حاکمیت را قادر ساخته که به صورت مکرر و هر زمان که بخواهد اینترنت را قطع کند
نقش تحریمهای آمریکا در منزوی کردن فزایندهی ایرانیان را بررسی میکند
خطرات برخاسته از توسعهی شبکهی ملی اطلاعات (اینترنت ملی) و چشمانداز گستردهتر سیاستگذاری در حوزهی اینترنت و ارتباطات در ایران را مورد مطالعه قرار میدهد. راهکارهایی مشخص برای برون رفت از این وضعیت ارائه میکند
لطفا این انیمیشن کوتاه را، که اهمیت این گزارش را تشریح میکند، ببینید
نکات برجسته
بر اساس دستورالعمل افشا شدهی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خطاب به ارائهدهندگان خدمات اینترنت (ISPs) نهادها و مجموعهها متناسب با نقش و کارکرد آنها به صورت مرحلهبندی شده (و نه همزمان و یکباره) مجدداً به اینترنت متصل شدند. این- دستورالعمل شامل مناطقی نبود که اعتراضات در آن ادامه داشت. به صفحهی ۲۰ گزارش مراجعه کنید
نقشهی ارائهدهندگان خدمات اینترنت ایران در زمان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ که نشان میدهد تمامی اتصالات به اینترنت بینالملل از طریق دو دروازهی اینترنت بینالملل انجام میشد که تحت کنترل حاکمیت هستند.
نقشهی ارائهدهندگان خدمات اینترنت ایران در تیر ۱۳۹۹ حاکی از نوعی «تمرکززدایی» است که به دنبال آن شرکتهای خصوصی مجاز به برقراری اتصال مستقیم به شرکتهای بینالمللی شدهاند.
اینترنت در آبان ۱۳۹۸ به واسطهی سلطهی تمام عیار حاکمیت بر زیرساختهای ارتباطی ممکن شد. هرچند، همان گونه که این پژوهش نشان میدهد، انحصار حاکمیت بر اتصالات اینترنت در حال ضعیف شدن است.»
در باب تحلیل ارائه شده در این گزارش دربارهی فرآیند تصمیمگیری در حوزهی اینترنت در ایران غزوانی میافزاید:«ابهام و نبود شفافیت مشهود است و صاحبان قدرت از رئیس جمهور حسن روحانی تا وزیر ارتباطات محمد جواد آذری جهرمی و رهبر جمهوری اسلامی از پذیرش مسئولیت دربارهی قطع اینترنت شانه خالی کردهاند.»
یافتههای کلیدی در زمینهی قوانین و سیاستگذاری
هنوز شفاف نشده است که دستور قطع اینترنت در آبان ۱۳۹۸ را چه کسی یا نهادی صادر کرد. این امر در نمودار صفحهی ۴۰ که محصول پژوهش آرتیکل ۱۹ است بازتاب داده شده است. این نمودار، ساز و کار تصمیمگیری در حوزهی اینترنت در ایران را به تصویر کشیده است.
با وجود اتکای وزیر ارتباطات به اساسنامهی اتحادیهی بینالمللی مخابرات برای توجیه قطع اینترنت در آبان ۱۳۹۸ در ایران، همچنان این اقدام بر اساس قوانین بینالمللی حقوق بشری غیرقانونی بوده است.مقامات ایران باید در رابطه با اقدامات غیرقانونی و موارد نقض حقوق بشر که در طول قطعی اینترنت اتفاق افتاد پاسخگو باشند. همچنین دولت آمریکا و جامعهی جهانی میتوانند با تشویق شرکتهای فعال در حوزهی فناوری به رفع محدودیتها، مستثنا کردن خدمات و ارائهی خدمات میزبانی اینترنتی امن به مردم در ایران به جلوگیری از انزوای فزایندهی ایرانیان کمک کنند.
سازمان آرتیکل ۱۹ از مقامات جمهوری اسلامی میخواهد که تحقیقات مستقل و شفاف در رابطه با قطع اینترنت در آبان ۱۳۹۸ انجام دهند، سیاستگذاری در زمینهی مدیریت اینترنت را به صورت شفاف مستند کنند، متخلفین و مسئولین موارد نقض را مورد پیگرد قرار دهند، و امکان دسترسی به اینترنت را در همه زمان و به ویژه در زمان اعتراضات تضمین و حفاظت کند